اوقات فراغت یعنی گذراندن وقت برای فعالیت خاص و با هدف خاص

استفاده صحیح از اوقات فراغت
اوقات فراغت یعنی گذراندن وقت برای فعالیت خاص و با هدف خاص. فراغت یعنی وقت آزادی که فرد به فعالیت خاصی مشغول نیست. معمولاً چون کار اهمیت دارد، برای آن برنامه ریزی می شود. ولی به اوقات فراغت توجهی نمی شود و برنامه ای برای چگونه گذراندن آن در نظر گرفته نمی شود.


اهمیت اوقات فراغت تربیت غیررسمی نوجوانان تلقی می شود. تحقیقات نشان می دهد که میان انواع تربیت، تربیت غیررسمی و زمینه های اجتماعی- فرهنگی بیش از محیط ها و عوامل تربیت رسمی در تغییر رفتار مؤثر است. بنابراین اگر تربیت غیررسمی در زمینه هایی صورت گیرد که مورد علاقه و رغبت افراد است و با ظرفیت های روانشناختی و زمینه های اجتماعی- فرهنگی آنان هماهنگی داشته باشد، تأثیرات مثبت بیشتری بر رشد آنان خواهد گذاشت. فعالیت های غیررسمی و مورد علاقه نوجوانان که معمولاً آزادانه انتخاب می شود، تأثیر غیرقابل انکاری در جوانب مختلف رشد آنان به جای می گذارد.
.همانطور که گفته شد فراغت در لغت به معنی آسودگی است و معمولاً در مقابل کار، انجام امور روزمره و اشتغالاتى که موجب خستگى مى‌شود به کار مى‌رود. در زمان فراغت معمولاً افراد به علایق و سرگرمى‌هاى خود مى‌پردازند و این امر موجب تقویت بهداشت روانى آنها مى‌گردد. چگونگى گذراندن اوقات فراغت تا حدود زیادى مى‌تواند نشانگر ویژگى‌هاى فکرى فرد و نیز ویژگى‌هاى فرهنگى جامعه‌اى باشد که فرد در آن زندگى کند.
کودکان تا قبل از سن مدرسه اوقات خود را به‌طور آزاد مى‌گذرانند و فعالیت‌هاى آنها براساس بازى‌ها و سرگرمى‌هاى روزمره آنها مى‌گذرد. ولى با ورود آنها به مدرسه باید خود را بر طبق برنامه‌ریزى‌هاى تعیین‌شدهٔ روزانه مستمر وفق دهند و از یک نظام خاص تبعیت نمایند. بنابراین انجام این فعالیت‌ها به حساب وظایف آنها مى‌آید و فعالیت‌هائى که در ساعاتى غیر از ساعات انجام وظایف و یا در روزهای تعطیل و بخصوص در تابستان  به آنها پرداخته مى‌شود علایق و سرگرمى‌هاى آنها محسوب مى‌شود که البته برنامه ریزی مناسب جهت استفاده  صحیح از این زمانهای فراغت باعث رشد و شکوفایی فکری و شخصیتی جوانان خواهد شد.این اوقات در بهداشت روانی اشخاص سهم بسزایی دارد به طوری که شخص تمایل دارد در اوقاتى که از کار اجبارى و وظیفه‌اى فارغ مى‌شود به نوعى به تفریح و یا سرگرمى بپردازد. این تمایل جزء نیازهاى انسان محسوب مى‌شود چگونگى گذارندن اوقات فراغت در هر جامعه به عوامل متعددى بستگى دارد که باید به فرهنگ، امکانات مالى فردى و اجتماعى به‌عنوان دو عامل مهم اشاره نمود. امروزه روانشناسان عقیده دارند که تفریح و سرگرمى نقش مهمى در پرورش قواى جسمانی، فکری، اخلاقى و رفتارى افراد دارد و چنانچه از این اوقات به‌خوبى و به طرز صحیح استفاده شود در پیشگیرى از انحرافات و کجروى‌ها مى‌‌تواند به‌نحو چشم‌گیرى مؤثر باشد. در اوقات فراغت باید افراد فرصت‌هائى داشته باشند تا هدف‌هاى مشخص و معینى را دنبال نمایند و به رشد همه‌جانبهٔ شخصیت خود بپردازند چنانچه نوجوانان اوقات فراغت خود را صرف فعالیت‌هاى غیرموجه و مضر نمایند نه تنها کمکى به بهداشت روانى آنها نمى‌شود بلکه خود زمینهٔ بروز انحراف خواهد بود.
اوقات فراغت زمانی است که کودک باید آزادانه به انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود بپردازد. تنظیم زمان و فراهم کردن اوقات فراغت برای کودکان به‌عهده بزرگسالان است.
همه ما فصل تابستان را فصل تعطیلی مدارس می دانیم در حالیکه امام خمینی (ره) با یک جمله کوتاه اما زیبا به تعطیلی مدارس معنا بخشیده و فرموده:« مدارس تعطیل می شود اما تعلیم و تربیت هرگز تعطیل نمی شود.» با تکیه بر این کلام پرمعنا باید برای ایام تابستان کودکانمان برنامه ریزی صحیح و درست داشته باشیم. برای برنامه ریزی صحیح در اوقات فراغت باید به سه محور ( نیازها، اولویتها و امکانات موجود) دقت بیشتری شود.
در یک برنامه‌ریزى دقیق براى اوقات فراغت باید به نقش نیازها توجه نمائیم. آنچه که در برنامه اوقات فراغت آورده مى‌شود باید جوابگوى نیاز طبیعى و معمولى نوجوان باشد و او را از مسیر طبیعى زندگى منحرف نسازد.
همچنین در برنامه‌ریزى اوقات فراغت، اولویت‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. نیازها براساس درجه اهمیت آنها برآورده شوند. اگر در خانواده‌اى نیازهاى اولیه و اساسى نوجوان از قبیل خوراک و پوشاک هنوز برآورده نشده است درست به‌نظر نمى‌رسد که هزینه زیادى صرف خریدن دوربین فیلمبردارى شود و یا اگر نوجوانى نیاز به کلاس‌هاى کمک‌آموزشى دارد و از لحاظ درسى لازم است که زمانى را به غیر از ساعات موظف خود به درس خواندن بپردازد درست آن است که اولویت اول به این مهم، اختصاص یابد و وقت کمترى را صرف تماشاى سریال‌هاى تلویزیونى نماید.

در هر صورت، باید به این نکته توجه داشته باشیم که حتماً فعالیت‌هاى مناسب و مفرح را در اوقات فراغتى هرچند کوتاه، در برنامه زندگى خود لحاظ نمایند و در اوقات فراغت به کیفیت تأثیرپذیرى فعالیت بر بهداشت روانى توجه داشته باشیم.
از طرفی در برنامه‌ریزى اوقات فراغت، باید از امکانات موجود استفادهٔ بهینه را به عمل آورد. هر نوجوانى و یا هر خانواده‌اى در برنامه‌ریزى اوقات فراغت، چنانچه امکانات موجود را در نظر نگیرد و بخواهد به بلند پروازى‌هاى جاه‌طلبانه جامه عمل بپوشاند در واقع به بروز توقعات نابه‌جا کمک کرده است.